Veranderingen in onze samenleving zorgen voor veranderingen in ons energieverbruik. De behoefte aan datacenters groeit, we gaan meer elektrisch rijden en schakelen over op decentrale energieopwekking. Dat betekent ook dat er andere eisen worden gesteld aan de infrastructuur. Pieken, dalen, lokale opwekking en teruglevering leiden tot een minder voorspelbare business. 

Keuzes zonder beperkingen in de toekomst 

Enexis Netbeheer, een van de Nederlandse netbeheerders die tussen TenneT (beheerder van het hoogspanningsnet) en de consument in zit, ontkomt er niet aan: de IT van de netbeheerder moet op de schop. Daarbij wil de netbeheerder voorkomen dat keuzes van vandaag leiden tot beperkingen in de toekomst. Die keuzes hebben zowel met ​‘harde’ technologie als met competenties te maken. Vier jaar geleden is het contract voor IT-dienstverlening opnieuw aanbesteed en gewonnen door een consortium van Schuberg Philis, Sogeti en First Consulting. In deze case gaan we specifiek in op de samenwerking met Schuberg Philis. 

De regie hernemen 

Omdat het contract met de vorige IT-dienstverlener afliep, moest Enexis Netbeheer opnieuw aanbesteden. Dat was meteen ook het moment om de behoeften opnieuw te definiëren – ook in het partnership met IT-dienstverleners. Enexis Netbeheer besloot expliciet dat de IT-afdeling niet alleen de bedrijfscontinuïteit richting de toekomst wilde borgen, maar ook de omslag wilde maken van een regie-organisatie naar een organisatie met DevOps-teams die zelf de touwtjes in handen hebben. Tegelijkertijd wilde Enexis Netbeheer ook ontzorgd worden, vanuit de overtuiging dat er rust en ruimte (ook in je hoofd) nodig is om te kunnen innoveren. 

Michel Habets, IT-architect bij Enexis Groep, blikt terug: ​“Tot voor kort was snelheid van leveren de grootste uitdaging: teams moesten wachten omdat de doorlooptijd bij onze IT-dienstverlener te lang was – dat kon zo maar een week of zes zijn. De assetmanagers van Enexis Netbeheer wilden bijvoorbeeld aan de slag met het middenspanningsstation van de toekomst. Hoe kun je de performance van een middenspanningsstation beter monitoren en besturen als onderdeel van het netwerk? We zijn zelf begonnen met het verplaatsen van services naar de cloud, zodat de ontwikkelteams meer mogelijkheden kregen. Die keuze werd gemaakt onder het toeziend oog van IT, maar het was op dat moment meer een noodgreep dan een bewuste architectuurkeuze.”

Keuze voor consortium 

Na de Europese aanbesteding viel de keuze op het consortium Schuberg Philis, Sogeti en First Consulting. Daarbij waren de taken onderling verdeeld. Schuberg Philis zou zorgen voor de bouw van het multicloudplatform en de migratie van de meest bedrijfskritische applicaties (zoals de integratieapplicaties en realtime ketenapplicaties). Daarnaast zou Schuberg Philis ondersteunen bij de implementatie van werken volgens de DevOps-methode. Sogeti zou de migratie van alle andere applicaties naar de cloud op zich nemen. First Consulting kreeg als opdracht de organisatorische veranderingen goed te implementeren en te borgen in de organisatie.

Multicloud

Qua technologie heeft Enexis Netbeheer gekozen voor een multicloudstrategie. Dat sluit aan op de behoefte aan flexibiliteit en levert in theorie de mogelijkheid op om met workloads te schuiven. Zo draait SAP op Azure, maar draaien de data- en integratieplatformen van Enexis Netbeheer op Amazon Web Services (AWS): iedere cloudprovider heeft zijn eigen specifieke kwaliteiten. Teams kunnen hier aan de hand van beslisbomen zelf een keuze in maken, daarbij geholpen door de IT-partners. Tegelijkertijd wilde Enexis Netbeheer op het vlak van cloud een al te grote afhankelijkheid voorkomen, dus ook zélf cloudcompetenties opbouwen. Habets geeft een voorbeeld: ​“Hoe beheer je een cloudplatform? Hoe creëer je snelheid? Laat ons zien hoe het werkt, doe een stap terug en laat het ons uiteindelijk zelf doen.” 

Het programma is gestart met ​‘voordoen, meedoen, zelf doen’ – wat naadloos aansluit bij de opvattingen van Schuberg Philis. Inmiddels verzorgt de IT-afdeling van Enexis Netbeheer het merendeel van het werk zelf op basis van werkpakketten die in een open dialoog zijn samengesteld. Habets geeft aan: ​“Enexis is geen IT-bedrijf en wij hoeven geen concurrentievoordeel te realiseren met behulp van technologie. Uiteraard moeten we wel innoveren en willen we de kracht van de cloud gebruiken om de uitdagingen van de energietransitie aan te gaan. Daarbij hebben we niet de illusie dat we on par komen met grote IT-dienstverleners. Daar ligt dus een rol voor Schuberg Philis.” 

Cloudmigratie

In de eerste fase van de samenwerking zijn circa tweehonderd applicaties gemigreerd, nadat er een goed fundament is neergezet: landingzones, tooling en automation. ​“We hebben in onderling overleg de early movers geselecteerd, waarbij een onderscheid is gemaakt tussen SAP en niet-SAP. Daarnaast is natuurlijk gekeken wat wijsheid was: je wil voorkomen dat vitale processen vastlopen. Pas daarna hebben we parallelle teams opgezet die met de eerste applicatieclusters aan de slag zijn gegaan. Zo’n migratie vraagt om meer dan alleen technische skills.” 

Cloud economics-team

In het begin van de samenwerking ging alle aandacht uit naar het migratieproces. In eerste instantie ging het om cloudservices met een beperkte omvang, maar op een gegeven moment rolden er toch facturen uit die tot schrik leidden. Habets: ​“Een van de zaken waar we daarom relatief snel en samen met Schuberg Philis mee gestart zijn, is een cloud economics-team. Cloud economics is een vak apart. Wat zijn de behoeften, hoe kun je sturen in het gebruik, hoe kun je gunstig inkopen, welke regelingen zijn er? Wij zijn geen hippe webshop waar doorlopend en grootschalig wordt geëxperimenteerd. Onze workload is relatief goed voorspelbaar en we kunnen op veel terreinen langdurige commitments afgeven. Om goed thuis te raken in cloud economics zijn we in eerste instantie voor cloudcontracten van een jaar gegaan. Ook dat was nieuw voor ons, want bij de vorige dienstverlener waren private clouddiensten vastgelegd voor drie jaar en waren er weinig knoppen om aan te draaien.” Inmiddels heeft Enexis Netbeheer de principes van cloud economics goed onder de knie en zijn de kosten volledig onder controle.

Nachtrust

Na een cloudmigratie wil je niet dat het aantal incidenten toeneemt, maar dat was in eerste instantie wél het geval, zo vertelt Habets: ​“Voorheen was de praktijk: wat draait, draait lange tijd stabiel. Dat is nu heel anders. We voeren erg veel wijzigingen door en dat levert meer risico’s op. Bovendien worden er nu hoge eisen gesteld aan ons lifecycle-management. AWS wacht niet met het uitrollen van een nieuwe versie.”

Schuberg Philis heeft ook een nadrukkelijke rol om te zorgen voor een stabiel dataplatform – voor Enexis Netbeheer een van de belangrijke gebieden waar de energietransitie om draait en waar dus de innovatie moet plaatsvinden. Habets licht toe: ​“Schuberg Philis laat ons zien hoe we het platform het beste kunnen inrichten. Zo is onze storage-omgeving gebaseerd op AWS S3 – een goede generieke basis – en is de ETL-laag, waarin data worden geïntegreerd, gecombineerd met Snowflake voor alle analyses. Deze opzet is uiterst schaalbaar; het ontwerp komt voor een belangrijk deel uit de koker van Schuberg Philis. Het dataplatform is niet alleen maar bedoeld voor innovatieve projecten; goede data-analyse helpt Enexis Netbeheer bijvoorbeeld ook bij het terugdringen van energiediefstal, een jaarlijkse kostenpost van 75 miljoen euro.”

Processingpower zorgt voor innovatiekracht 

Is na alle ingrepen de snelheid nu vergroot? Heeft de business van Enexis Netbeheer meer mogelijkheden gekregen? ​“Qua technologie kunnen we nu in een uur een change doorvoeren. Of terugdraaien. Niemand hoeft meer te wachten op de techniek,” legt Habets uit. ​“Kijk je naar de functionele kant, dan zijn de teams die met data werken, aanzienlijk slagvaardiger geworden. Voorheen hadden we voor scenarioanalyses van het net of van een bepaald station meerdere maanden tijd nodig – en we hebben 40.000 middenspanningsstations. Nu kunnen we in vier uur tijd een volledige scenarioanalyse draaien tegen een fractie van de kosten. Niet alleen kopen we die processingpower nu on demand in, ook de applicaties zijn hiervoor nu geoptimaliseerd.” 

Op innovatievlak wordt nauw samengewerkt met Schuberg Philis. ​“We zien dit als een partnership waarin we ons laten ondersteunen. We hebben Schuberg Philis ook nodig om tegengas te geven en Schuberg Philis mag ook née zeggen of aangeven dat zaken anders moeten. We hebben nog nooit een engineer van Schuberg Philis over de vloer gehad die niet precies wist wat er gebeuren moest. Voordat iemand hier binnenkomt, heeft Schuberg Philis er blijkbaar al voor gezorgd dat domeinkennis is opgebouwd. Ze zijn echt goed op de hoogte van alles wat relevant is voor ons.”