Het Amsterdamse openbaarvervoerbedrijf GVB wil haar klanten punctueel vervoer, realtime reisinformatie en een veilig, gastvrij product bieden en een steeds betere dienstverlening. Het inspelen op de uiteenlopende behoeften, vraagt om een hoge mate van flexibiliteit. Daarom zet GVB in op het verhogen van de integratievolwassenheid in de IT-organisatie.

Was 2019 een druk en succesvol jaar voor het openbaar vervoer in Amsterdam, een jaar later zag alles er totaal anders uit. Een enorme daling in het aantal reizigers door corona en daardoor ook sterk teruggelopen inkomsten met gelijkblijvende vaste lasten maken alleen maar duidelijk hoe belangrijk een wendbare organisatie is. De afgelopen jaren werkte GVB ook aan vernieuwing van het applicatielandschap. Dat omvat honderden applicaties en bijna tweeduizend koppelingen: vooral point-to-point integraties. Het planningssysteem stuurde bijvoorbeeld ieder etmaal een export naar het HR-systeem. Als er een belangrijke tussentijdse update was, werd er een nieuwe export gemaakt. 

Beheeruitdaging

Die praktijk kon foutgevoelig zijn en doorkruiste het idee van een eenduidig databeeld: er kunnen in verschillende applicaties meerdere waarheden naast elkaar bestaan. Een verandering in een planning heeft uiteraard consequenties voor bijvoorbeeld ERP-applicaties: de vervoersplanning, de planning van materieel zoals trams, bussen en metrostellen, en die hebben weer impact op bijvoorbeeld onderhoudsschema’s. In een landschap met honderden applicaties en zo’n tweeduizend koppelingen leidt dit gemakkelijk tot beheerproblemen: applicaties zijn op meerdere en verschillende manieren met elkaar verbonden.

Alles komt uit bij exploitatie

Uiteindelijk heeft alles impact op de exploitatie: als materieel niet kan rijden, gaat dat ten koste van de dienstverlening en omzet. Daarnaast zijn bepaalde datastromen ook van groot belang voor reizigers: denk aan de verkoop van kaartjes en de dienstregeling en realtime reisinformatie in bijvoorbeeld een app. Als een van de interne achterliggende systemen niet de juiste informatie produceert, leidt dat bij wijze van spreken tot een reiziger die tevergeefs staat te wachten op een bus. 

Veranderende klantverwachtingen

Tot aan de coronapandemie had GVB te maken met een autonoom groeiend reizigersaantal binnen een bestaand openbaar vervoersnetwerk. De verwachtingen van consumenten veranderden: er zijn meer reisoplossingen dan alleen het OV, dus het OV zal zich moeten kunnen meten met alternatieven en daar goed op moeten aansluiten. Die laatste ontwikkeling vereist realtime koppeling met systemen van bijvoorbeeld aanbieders van MaaS-oplossingen – ​“ook van partijen die je nu nog niet kent”, aldus Frank van de Velde, enterprise architect bij GVB. ​“Functioneel ontkoppelen houdt in dat de applicaties op een gestandaardiseerde manier data uitwisselen, zonder van elkaar te hoeven weten hoe ze werken”, aldus Van de Velde. ​“Realtime en kunnen koppelen in een ecosysteem zijn dus succesvoorwaarden voor de toekomst.”

Op zoek naar een integratieplatform

Kortom, GVB had behoefte aan een platform voor data-uitwisseling. GVB is op vooronderzoek uitgegaan: welke technologie zou hiervoor het meest geschikt zijn? Het bedrijf kwam uit bij Red Hat als meest geschikte voorkeurstechnologie voor integratie voor een best of breed aanpak en moest vervolgens op zoek naar een geschikte partner hiervoor. In mei 2020 koos GVB voor Rubix (overgenomen door ilionx). Van de Velde: ​“Onze nieuwe integratiepartner kreeg een drieledige opdracht: het platform ontwikkelen en realiseren; op de tweede plaats het doorvoeren van integraties. En tot slot GVB ondersteunen bij het groeien in de integratievolwassenheid in alle business- en IT-veranderingen.” 

Sebastiaan de Boer, product owner bij het team Integratie van GVB en vanuit die rol verantwoordelijk voor prioritering vanuit business, voegt toe: ​“Het nieuwe platform moet ook bijdragen aan het doorvoeren van standaardisatie en herbruikbaarheid van interfaces en het opschroeven van de kwaliteit.” 

API’s als vertrekpunt

Na de selectie van Red Hat-integratiepartner Rubix is een integratieteam in het leven geroepen, bestaand uit medewerkers van GVB en een team van flexibele en vaste integratiespecialisten van Rubix (‘Team as a Service)’. Dit team heeft vanaf de zomer van 2020 een platform gerealiseerd op basis van Red Hat OpenShift en Azure. Het platform ondersteunt API-management, Managed File Transfer, messaging, datatransformatie en ‑translatie. Met dit platform kan GVB op een gestandaardiseerde manier herbruikbare integraties bouwen. 

Bij het ontwikkelen en toevoegen van nieuwe functionaliteit staat bij GVB het just-in-time-principe centraal. ​“Een potentieel risico daarvan is dat je relatief laat bent als de business een behoefte heeft, maar het voordeel is dat je niet vooraf een uitgebreid en futuristisch tekentafelontwerp hebt gemaakt dat na implementatie deels onbenut blijft omdat er vanuit de business onvoldoende vraag blijkt te zijn naar alle gerealiseerde capabilities,” legt Van de Velde uit. 

De Boer vult aan: ​“We hebben bij het maken van interfaces dus geen einddoel voor ogen, maar kijken op een agile manier steeds naar nieuwe informatie en de behoefte van de business. We hanteren wel duidelijke uitgangspunten zodat er een goed fundament is: denk onder andere aan een API-gebaseerd vertrekpunt. Voorheen werden interfaces door een projectteam ontwikkeld en kwam de monitoring bij IT terecht. In de huidige opzet worden deze interfaces gerealiseerd door ons agile team en draagt standaardisatie en herbruikbaarheid bij aan het sneller kunnen realiseren van businessvragen. Dit leidt tot minder variëteit in koppelingen en biedt vervolgens weer voordelen op het gebied van monitoring en onderhoud, wat de continuïteit ten goede komt.” 

Gericht op nieuwe koppelingen

Als het platform operationele data van A naar B stuurt, moet de uptime gegarandeerd zijn – anders kan het bijvoorbeeld betekenen dat reizigers geen betrouwbare informatie over het OV van GVB kunnen ophalen bij 9292 of de app. Availability is dus net zo essentieel als monitoring. 

De Boer ziet dat de business van GVB moet wennen aan de eisen die het nieuwe platform stelt. De realisatie van nieuwe interfaces verloopt daardoor in eerste instantie wat langzamer in plaats van sneller door de vereiste documentatie en standaardisatie. ​“Op den duur profiteer je van het potentieel aan versnelling. Tot nu toe zijn er acht grote bronsystemen ontsloten met tientallen datastromen. Zonder integratieplatform zou dit niet mogelijk zijn geweest. Door middel van het platform kunnen applicaties betrouwbaar data uitwisselen met applicaties in andere bedrijfsdomeinen.”

Resultaten

Op dit moment is de business vooral gericht op het verbeteren van de ervaring van de reiziger. ​“Er staat in ieder geval nu een betrouwbaar platform, dat eraan bijdraagt dat zowel het management als de reiziger beschikt over betrouwbare informatie. De volgende stappen liggen op het vlak van datakwaliteit voor realtime reisinformatie, het introduceren van nieuwe betaalvormen en het aanhaken op diensten op het gebied van MaaS. In deze periode worden landelijk bijvoorbeeld 60.000 poortjes, paaltjes en kaartlezers voorzien van nieuwe technologie zodat reizigers behalve met hun OV-chipkaart ook kunnen in- en uitchecken met telefoon, betaalpas, creditcard of smartwatch. 

Samenwerking

Het wegwerken van legacy-koppelingen vereist meer overleg en afstemming met je IT-partners dan was voorzien, aldus Van de Velde. De Boer ziet ook dat er een kennisverschil is op het vlak van integratie. ​“We hebben een specialist naar binnengehaald, dus verschil in opvatting, ervaring en competenties worden duidelijk. Ook krijg je dan te maken met discussie over pragmatisme en toekomstgerichtheid. Maar door de samenwerking met Rubix groeit GVB in volwassenheid. Rubix voegt veel toe om de kenniskloof te overbruggen. Op dat vlak doen we veel workshops met de productteams. Als productteam zit je altijd tussen externe teams met developers en de business, ook al hebben we zelf wat meer developmentskills naar binnen gehaald. Het is een continu proces om de kennis en expertise binnen de GVB-organisatie te laten landen. Aan de andere kant: je zult altijd te maken blijven hebben met verschillende oude en nieuwe systemen met elk hun eigenschappen, integratievraagstukken zullen er altijd blijven. Het platform en het team zal daarin moeten faciliteren.”